„Mowa jest srebrem, a mutyzm wybiórczy zaburzeniem lękowym.”

 

Październik jest miesiącem świadomości o mutyzmie wybiórczym. Czym jest sam mutyzm? W kilku słowach postaram się przybliżyć istotę tego zaburzenia.

Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe polegające na trudnościach w komunikowaniu się; to niemożność mówienia w pewnych specyficznych sytuacjach społecznych, w których mówienie jest oczekiwane.

Co to tak naprawdę oznacza?

Mutyzm to brak mowy przy nieuszkodzonych ośrodkach mowy.

Wybiórczy – określenie to będzie dotyczyło niektórych sytuacji. W pewnych warunkach osoba z mutyzmem wybiórczym mówi niewiele lub wcale, natomiast w innych okolicznościach wypowiada się swobodnie.

Niemożność mówienia – określenie to będzie wykluczało udział woli. Dziecko nie podejmuje decyzji o milczeniu, jest ono niezdolne do mówienia z powodu odczuwanego lęku w danej sytuacji.

W pewnych specyficznych sytuacjach społecznych – czyli nie zawsze, ponieważ osoby z mutyzmem wybiórczym w sytuacjach komfortowych rozmawiają bez ograniczeń, podczas gdy w innych nie są w stanie powiedzieć żadnego słowa, a czasem nawet nie są w stanie podjąć komunikacji niewerbalnej.

Mówienie jest oczekiwane – wynika to z faktu, że każdy z nas pełni określone role społeczne (np. syna, córki, ucznia, wnuka, kolegi itp.), które wymagają podejmowania komunikacji werbalnej.

            Objawy MW (mutyzmu wybiórczego) występują w pewnych miejscach, sytuacjach, w obecności pewnych osób, w stosunku do których dziecko nie czuje się wystarczająco komfortowo. Ponadto trudności z komunikowaniem pojawiają się również w sytuacji, kiedy osoba ma świadomość, że inni mogą ją usłyszeć bądź widzieć podczas mówienia. Najczęściej dziecko rozmawia w domu lub z bliskimi przyjaciółmi, natomiast milczy w szkole lub nie odzywa się do obcych.

Należy pamiętać, że dziecko z MW rozumie, co się do niego mówi, potrafi mówić, chce mówić, ale w pewnych sytuacjach po prostu nie może nic powiedzieć.  Brak mowy u takiego dziecka nie wynika z braku wiedzy lub nieznajomości języka, a braku mowy nie da się wyjaśnić przez inne zaburzenia w komunikacji lub nieprawidłowości. Do innych objawów, które mogą współtowarzyszyć MW zaliczymy m.in.:

• ogólną lękliwość;
• wzmożone napięcie mięśniowe, nieporadność, sztywność ruchów, bierność, brak swobody w zachowaniu;
• trudność w wyrażaniu swoich emocji, wzmożone napięcie emocjonalne;
• brak mimiki twarzy, czasem tiki, przygryzanie wargi, wkładanie palców do buzi, przygryzanie rękawów;
• unikanie kontaktu wzrokowego;
• brak reakcji na polecenie wypowiedziane przez osobę obcą;
• nadwrażliwość słuchowa – na hałas, na dotyk, na tłum, czasem nawet smak;
• wady wymowy i trudności językowe;
• trudności z jedzeniem – mogą dotyczyć miejsca, spożywanych posiłków lub konsystencji;
• trudności z korzystaniem z toalety publicznej czy szkolnej.

Dziecko z MW jest bardzo dobrym obserwatorem, jest wrażliwe, emocjonalne, szczere, pełne chęci, ale również może być ciche i zachowawcze, często się denerwować- zachowania dziecka zależą od sytuacji społecznej, w jakiej się ono znajduje. Jedną z najskuteczniejszych form pomocy dla dzieci dotkniętych MW, potwierdzoną badaniami naukowymi, jest metoda małych kroków, która oparta jest na metodzie behawioralnej. Jeśli dziecko po miesiącu adaptacji w placówce nadal milczy, a w domu swobodnie rozmawia, należy zdiagnozować je w kierunku mutyzmu wybiórczego.

Zebrała i opracowała – Dorota Wojciechowska.